फुलसुंगी / फुलचुकी - Flowerpecker

 फुलसुंगी / फुलचुकी

इंग्रजी नाव - Flowerpecker

शास्त्रीय नाव - Dicaeum erythrorhynchos

हा भारतातील सर्वात लहान पक्ष्यांपैकी एक आहे. त्याचे वैज्ञानिक नाव Dicaeum erythrorhynchos असून तो Dicaeidae या कुटुंबातील आहे. लांबी साधारण 8–10 सें.मी. असल्यामुळे तो अतिशय छोटा दिसतो. त्याची चोच लहान, टोकदार व किंचित वाकडी असते, जी फुलांमधील मध शोषण्यासाठी व लहान फळे खाण्यासाठी उपयुक्त आहे. त्याचे पिसे करड्या-हिरवट रंगाचे असून पोट पांढरेसर असते. लहान आकारामुळे तो झाडांच्या फांद्यांमध्ये पटकन लपतो आणि निरीक्षकांना सहज दिसत नाही.

हा पक्षी भारत, श्रीलंका, बांगलादेश, म्यानमार व आग्नेय आशिया या भागात आढळतो. भारतात तो जंगल, बागा, फळझाडे व शहरी भागातील हिरवळीत सहज दिसतो. विशेष म्हणजे, तो मानवाच्या जवळच्या वातावरणातही टिकून राहतो. फुलझाडे, वड-पिपळ, गूलर यांसारख्या झाडांभोवती तो नेहमी फडफडताना दिसतो.

फ्लॉवरपिकर हा प्रामुख्याने फुलांतील मध खातो. याशिवाय तो लहान फळे व त्यातील गर खातो. पिपळ, वड, गूलर यांसारख्या झाडांची फळे त्याला विशेष आवडतात. तो कधी कधी लहान कीटकही खातो. फुलांमधील मध शोषताना तो परागकण शरीरावर घेऊन दुसऱ्या फुलांवर पोहोचवतो, ज्यामुळे परागण होते. तसेच फळे खाताना तो बिया पसरवतो, ज्यामुळे बीज प्रसार होतो.

फ्लॉवरपिकरचा प्रजनन काळ साधारण मार्च ते जून महिन्यांत असतो. तो झुडपांमध्ये किंवा झाडांच्या फांद्यांवर लहान, अंडाकृती घरटी बांधतो. घरटी मऊ गवत, कोळ्याचे जाळे व वनस्पतींच्या तंतूंनी बनवलेली असतात. मादी २-३ अंडी घालते. अंडी लहान व फिकट रंगाची असतात. नर व मादी दोघेही मिळून अंडी उबवतात व पिल्लांची काळजी घेतात.

हा पक्षी सतत फडफडत राहतो व फुलांभोवती फिरतो. त्याचा आवाज "चिक-चिक" असा छोटा व तीव्र असतो. लहान आकारामुळे तो झाडांच्या फांद्यांमध्ये पटकन लपतो. तो अत्यंत चपळ असून फुलांमधून मध शोषताना सतत हालचाल करतो. निरीक्षकांना त्याचे वर्तन हमिंगबर्डसारखे वाटते, जरी तो आकाराने खूपच लहान असतो.