तारवाली पाकोळी Wire-tailed Swallow,

 तारवाली पाकोळी

इंग्रजी नाव- Wire-tailed Swallow,

शास्त्रीय नाव - Hirundo smithii)

तारवाली पाकोळी हा लहान, आकर्षक व चपळ पक्षी आहे. त्याचे वैज्ञानिक नाव Hirundo smithii असून तो Hirundinidae या कुटुंबातील आहे. लांबी साधारण १२ ते १५ सें.मी. असते. त्याचे सर्वात मोठे वैशिष्ट्य म्हणजे शेपटीतील दोन लांब, बारीक "तारांसारखी" पिसे. याच वैशिष्ट्यामुळे त्याला "वायर-टेल्ड" असे नाव मिळाले आहे. हा पक्षी नेहमी हवेत उडत असतो आणि त्याची उडण्याची पद्धत अत्यंत चपळ व सुंदर असते.

नर व मादी दिसायला सारखेच असतात. त्याचे डोके लालसर-तपकिरी असते, पाठीचा भाग निळसर-धातूसारखा चमकणारा असतो, तर पोट पांढरेसर दिसते. शेपटीतील दोन लांब, बारीक पिसे उडताना स्पष्ट दिसतात आणि त्याला इतर स्वॅलो पक्ष्यांपासून वेगळे ओळखता येते.

हा पक्षी आफ्रिका व आशिया या खंडात आढळतो. भारतात तो सर्वत्र, विशेषतः नदीकिनारे, तलाव, शेतातील पाण्याजवळ, गावांमध्ये व शहरांमध्ये सहज दिसतो. तो नेहमी पाण्याजवळील मोकळ्या जागेत उडताना दिसतो कारण हवेत उडणारे कीटक त्याला सहज मिळतात.

तारवाली पाकोळी हा कीटकभक्षी आहे. तो हवेत उडणारे कीटक जसे की डास, माशा, पतंग व इतर लहान कीटक पकडतो. उडताना तो चपळतेने शिकार करतो आणि हवेतच ती खातो. त्यामुळे त्याला "हवेतील शिकारी" म्हणता येईल.

प्रजनन काळात हा पक्षी चिखल व गवत वापरून लहान, अर्धगोलाकार घरटी बांधतो. ही घरटी प्रामुख्याने पूलाखाली, इमारतींच्या कडेवर, पाण्याजवळील संरचनांवर दिसतात. मादी 3–5 अंडी घालते. अंडी पांढरेसर रंगाची असतात. नर व मादी दोघेही मिळून अंडी उबवतात व पिल्लांची काळजी घेतात.

हा पक्षी नेहमी गटाने उडताना दिसतो. उडताना तो सतत वळणे घेतो व हवेत कीटक पकडतो. त्याचा आवाज छोटा, तीव्र व कर्कश असतो. तो माणसांच्या जवळ राहण्यास अनुकूल झालेला आहे, त्यामुळे गावांमध्ये व शहरांमध्येही सहज दिसतो.