सुबग
Common Iora
शास्त्रीय नाव: Aegithina tiphia,
सुभग हा साधारण १४ सें. मी. आकाराचा सुंदर शिटी वाजवणारा
पक्षी आहे. नर
आणि मादी दिसायला थोडेफार एकसारखेच असतात. नराचा वरील भाग हिरव्या रंगाचा असतो. डोळ्यांभोवती पिवळे कडे असून, पंख व शेपटी काळी असते. पंखांवर रुंद पट्टे
असतात, तर खालील भाग पिवळा असतो. वीणीच्या हंगामात नराच्या डोक्याचा रंग टोपी घातल्यासारखा काळा होतो. मादीच्या पंखात काळ्या रंगाऐवजी हिरवा रंग असतो. तसेच
पंखांवर पांढरे पट्टे असून, खालील भागावर हिरवट छटा असतात.
सुभग पक्षी हिरव्या गर्द झाडीत राहणे पसंत करतो. तसेच पानगळीची विरळ जंगले, बांबूमिश्रित वने, आमराई, पेरू,
काजू, आंब इत्यादी बागा, चिंच, कडुनिंब यांसारख्या
झाडांवर आढळतात. गवताळ भागातील झुडपे, गावालगत असणाऱ्या गर्द
झाडी, शेती परिसरात आढळतात. जुन्या आमराया,
पेरू, जुन्या चिंचेच्या वृक्षांवर, कडुनिंबावर,
जंगलात हमखास आढळणारा पक्षी आहे. त्याच्या
रंगामुळे झाडांच्या पानात दडलेला सुभग दिसणे कठीण असले तरी त्याची शिळ
घातल्यासारखा आवाज ऐकून त्याचा वेध घेता येतो. कधी-कधी कोतवाल पक्ष्याच्या आवाजाची
नक्कलही तो करतो.
हा सतत उद्योगी पक्षी आहे, कीटक शोधत फांद्याफांद्यांवर फिरत राहतो.
कीटकांशिवाय अळ्या, कीटकांची अंडी हे याचे खाद्य आहे. सुभग
हा किटकभक्षी पक्षी असून शेतीला हानिकारक असणाऱ्या कीटकांपासून संरक्षण करणारा
पक्षी आहे.
सुभगचा विणीचा
हंगाम हा मे ते सप्टेंबर असतो. मादीला आकर्षित करण्यासठी, नर आपला पिसारा फुलवून हवेत उंच भरारी घेऊन शीळ घालत व पंखांची उघड- झाप करत खाली
येतात. झाडाच्या फांदीवर नाचू लागतो.
सुभग याचे घरटे खोलगट पेल्याच्या आकारचे असते. काटक्या,
कोळ्याचे जाळे वगैरे वापरून, २ ते ४ मी. उंच झाडांवर फांदीच्या डूबुळक्यात व्यवस्थित
बांधलेले असते. घरटे जमिनीपासून जवळ असल्यामुळे साप, सरडे, भारद्वाज
व कावळा यांसारख्या पक्षी- प्राण्यांपासून धोका असतो. अंडी गुलाबी रंगाची व त्यावर
जांभळे-तपकिरी रंगाचे ठिपके असतात. १४
दिवसांनी अंड्यातून पिले बाहेर येतात. नर-मादी मिळून पिलांचे संगोपन करतात व इतर कामेही मिळून करतात.
No comments:
Post a Comment